Η Ε.Ν.Ε. ενόψει της δημοσίευσης της υπ’ αριθμ. ΔΙΔΑΔ/Φ.31.72/3195/οικ.5363/28-03-2023 Εγκυκλίου της Γενικής Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα με θέμα: «Υπηρεσιακή Κατάσταση υπαλλήλων», απέστειλε σχετικό έγγραφο, προς το Υπουργείου Εσωτερικών, ώστε να εκδοθεί νεότερη διευκρινιστική Εγκύκλιος, η οποία θα τελεί σε πλήρη αρμονία με τις αποφάσεις του ΣτΕ.
Αξιότιμη κ. Χαραλαμπόγιαννη,
1. Ενόψει της δημοσίευσης της υπ’ αριθμ. ΔΙΔΑΔ/Φ.31.72/3195/οικ.5363/28-03-2023 Εγκυκλίου της Γενικής Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα με θέμα «Υπηρεσιακή Κατάσταση υπαλλήλων», δυνάμει της οποίας επιχειρείται η εμπέδωση ενός γενικού προβαδίσματος υπέρ των υπαλλήλων της κατηγορίας ΠΕ έναντι των υπαλλήλων της κατηγορίας ΤΕ, χωρούν οι ακόλουθες σκέψεις ειδικώς εν σχέσει με τις νοσηλευτικές υπηρεσίες των δημόσιων νοσοκομείων.
2. Προσφάτως δημοσιεύτηκε η υπ’ αριθμ. 1676/2022 Απόφαση του ΣτΕ επί αιτήσεως ακύρωσης, με την οποία ζητούνταν η ακύρωση του Οργανισμού δημόσιου νοσοκομείου κατά το μέρος που προβλέπει ότι στο Τμήμα Παραϊατρικού Προσωπικού προΐσταται υπάλληλος του κλάδου ΠΕ Φυσικοθεραπείας και, αν δεν υπάρχει τέτοιος υπάλληλος, υπάλληλος των κλάδων ΤΕ Ιατρικών Εργαστηρίων ή ΤΕ Ραδιολογίας-Ακτινολογίας ή ΤΕ Φυσικοθεραπείας ή ΤΕ Λογοθεραπείας ή ΤΕ Εργοθεραπείας.
Επί του ζητήματος τούτου το ΣτΕ έκρινε με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο, ότι με την παρ. 3 του άρθρου 23 του Νόμου 4272/2014, ο οποίος άρχισε να ισχύει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, προβλέφθηκε ότι «Η θέση προϊσταμένου των Τμημάτων Παραϊατρικού Προσωπικού των δημόσιων νοσηλευτικών ιδρυμάτων της χώρας δύναται να καταλαμβάνεται από όλους τους υπαλλήλους των κατηγοριών ΠΕ, ΤΕ των εν λόγω Τμημάτων κατόπιν συγκριτικής μεταξύ τους αξιολόγησης κατά τα οριζόμενα στο ν. 3528/2007».
Εξάλλου, με την παρ. 2 του άρθρου 26 του ίδιου νόμου ορίστηκε ότι «Μέχρι την πλήρη συμμόρφωση στον τρόπο επιλογής των προϊσταμένων στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας, όπως αυτός θα καθορισθεί στους υπό κατάρτιση οργανισμούς αυτών, εφαρμόζονται τα κάτωθι: Για τις θέσεις ευθύνης όλων των οργανικών μονάδων των Νοσοκομείων του ΕΣΥ, για τις οποίες προβλέπεται να καταλαμβάνονται από υπαλλήλους των κατηγοριών ΠΕ και ΤΕ, ισχύει η διαζευκτική δυνατότητα επιλογής των προϊσταμένων αυτών». Με βάση τα παραπάνω, μετά την έναρξη ισχύος της παραπάνω διάταξης της παρ. 3 του άρθρου 23 του ν. 4272/2014, ο Οργανισμός, κατά το μέρος που αφορά την πληττόμενη ρύθμιση του άρθρου 18 αυτού, έπαυσε να ισχύει και αντικαταστάθηκε από την εν λόγω διάταξη.
Με βάση τα ανωτέρω πρόσφατα νομολογιακά πορίσματα του Συμβουλίου της Επικρατείας καθίσταται, πλέον, απόλυτα σαφές, ότι στα Τμήματα Παραϊατρικού Προσωπικού όλων ανεξαιρέτως των δημοσίων νοσοκομείων της χώρας δύνανται να προΐστανται όλοι οι υπάλληλοι ΠΕ και ΤΕ, άρα και οι υπηρετούντες Φυσικοθεραπευτές, ανεξαρτήτως τυχόν αντίθετης πρόβλεψης των οικείων οργανικών διατάξεων. Με άλλα λόγια το ΣτΕ όρισε με σαφήνεια, ότι η διάταξη του άρθρου 23 του Νόμου 4272/2014 αναμφίβολα υπερισχύει των κατά περίπτωση ισχυουσών οργανικών διατάξεων.
3. Η ίδια κατά τα ανωτέρω ερμηνευτική προσέγγιση προσήκει κατ’ αναλογία και για τις διατάξεις του άρθρου 124 του Νόμου 4600/2019, που ορίζουν ως εξής : «Τα άρθρα «ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ» των οργανισμών των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. στο σημείο που αναφέρεται η περίπτωση της νοσηλευτικής υπηρεσίας αντικαθίστανται ως εξής:
«Στη Διεύθυνση, στους Τομείς και στα Τμήματα της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας προΐστανται υπάλληλοι των κλάδων ΠΕ Νοσηλευτικής ή ΤΕ Νοσηλευτικής, με εξαίρεση τα νοσηλευτικά τμήματα που καλύπτουν τα Μαιευτικά – Γυναικολογικά Τμήματα, στα οποία προΐστανται υπάλληλοι του κλάδου ΤΕ Μαιευτικής εκτός αν δεν υπάρχουν υπάλληλοι του κλάδου αυτού, οπότε προΐστανται υπάλληλοι του κλάδου ΤΕ Νοσηλευτικής».
Σε όσους Οργανισμούς υφίσταται η πρόβλεψη της κατάληψης των ανωτέρω θέσεων από υπαλλήλους του κλάδου ΔΕ Βοηθών Νοσηλευτικής όταν δεν υπάρχουν ή δεν επαρκούν οι υπάλληλοι των κλάδων ΠΕ Νοσηλευτικής ή ΤΕ Νοσηλευτικής, η πρόβλεψη αυτή καταργείται».
Όπως προκύπτει εκ των ανωτέρω, οι επίμαχες διατάξεις του άρθρου 124 του Νόμου 4600/2019 αντικαθιστούν τις οργανικές διατάξεις των νοσοκομείων προκειμένου περί του προσδιορισμού των υπαλλήλων που δύνανται να προΐστανται στις νοσηλευτικές υπηρεσίες. Με βάση, λοιπόν, την αναλογική εφαρμογή των πορισμάτων του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι εν λόγω διατάξεις σαφώς υπερισχύουν των οικείων οργανικών διατάξεων. Κατ’ ακριβολογία, δε, δεν τίθεται καν ζήτημα μεταξύ τους ιεράρχησης, αφού οι νομοθετικές διατάξεις αντικαθιστούν τις οικείες οργανικές.
4. Η ως άνω νομολογιακή εξέλιξη είναι εξαιρετικά σημαντική κατά το μέρος που αποκλείει δια το μέλλον φαινόμενα δυσμενούς διάκρισης σε βάρος υπαλλήλων, οφειλόμενα στον κλάδο και την κατηγορία. Κι αυτό γιατί η συγκεκριμένη απόφαση αναγκαστικώς αποτελεί εφεξής ερμηνευτικό οδηγό των οργανικών διατάξεων όλων των νοσοκομείων, υπαγορεύοντας την ισότιμη πρόσβαση στις θέσεις ευθύνης των υπαλλήλων αμφοτέρων των κατηγοριών ΠΕ και ΤΕ.
Είναι, δε, σαφές, ότι η κατά τα ανωτέρω ερμηνευτική προσέγγιση του Συμβουλίου της Επικρατείας σαφώς υπερισχύει οποιασδήποτε τυχόν αντίθετης τοιαύτης, που αποτυπώνεται σε κείμενο Εγκυκλίου.
5. Τέλος αξίζει να υπογραμμιστεί, ότι ενώ η πρόσφατη Εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών μνημονεύει και επικαλείται την προγενέστερη ΔΙΔΑΔ/Φ.35.50/2412/οικ.21795/18-06-2018 δική του Εγκύκλιο, ωστόσο παραλείπει να αναφέρει ένα σημαντικό τμήμα αυτής, όπου ορίζονται τα ακόλουθα:
«…η πρόσφατη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, αναφερόμενη σε αδιάκριτη κατάργηση του προβαδίσματος των κατηγοριών και λαμβάνοντας υπ’ όψη το γράμμα του άρθρου 97 του Υ.Κ. («Όπου από τις οικείες οργανικές διατάξεις επιτρέπεται η τοποθέτηση προϊσταμένου κατηγορίας που έπεται κατά το προβάδισμα δεν ισχύει το προβάδισμα των κατηγοριών»), δεν έχει την έννοια ότι η διαζευκτική διατύπωση των κατηγοριών στις οικείες διατάξεις (π.χ. ΠΕ, ΤΕ ή ΔΕ) ή ακόμη και η πρόβλεψη ως αποκλειστικής κατηγορίας για ορισμένη θέση ή θέσεις ευθύνης μιας κατώτερης με βάση τα οριζόμενα στο άρθρο 97 Υ.Κ. κατηγορίας συγκεκριμένου-ων κλάδουων/ειδικότητας-ων, αντιστρατεύεται τη ρύθμιση του άρθρου αυτού. Αντίθετα, η χρήση των διατυπώσεων αυτών εξακολουθεί να παραμένει δυνατή και εντός των πλαισίων των εξουσιοδοτικών διατάξεων, ωστόσο, προκειμένου να συμμορφώνονται οι φορείς στην εν λόγω νομολογία, θα πρέπει:
α) να μην αξιοποιούν την εξαιρετική διατύπωση του άρθρου 97 περ. δ’ του Υ.Κ. αδιακρίτως σε όλες τις περιπτώσεις θέσεων ευθύνης, δηλ. να περιορίζονται σε όσες περιπτώσεις μπορεί να τεκμηριωθεί η αναγκαιότητα και σκοπιμότητά της, και
β) να προκύπτει σχετική τεκμηρίωση, είτε από το σώμα της πράξης είτε από τα στοιχεία του φακέλου, ώστε να διασφαλίζεται ότι η εξαίρεση που υλοποιείται, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 97 περ. δ’ του Υ.Κ., δεν οδηγεί σε αδιάκριτη κατάργηση του προβαδίσματος των κατηγοριών, αλλά είναι πλήρως ευθυγραμμισμένη με την εξυπηρέτηση της αρχής της αποτελεσματικότητας της διοίκησης και εντός του πλαισίου των εξουσιοδοτικών διατάξεων.
Κατά τη σύνταξη των οργανισμών των δημοσίων υπηρεσιών και των Ν.Π.Δ.Δ., θα πρέπει επομένως να λαμβάνονται υπόψη κατ’ αρχήν οι υπηρεσιακές ανάγκες σε συνδυασμό με την πρόβλεψη του προβαδίσματος των κατηγοριών του άρθρου 97 του Υ.Κ., με επιτρεπτή την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας της διοίκησης, στο πλαίσιο της οποίας δύναται η διοίκηση να ορίζει διαζευκτικά τις κατηγορίες ΠΕ, ΤΕ ή ΔΕ ή και να περιορίζει τις κατηγορίες και τους κλάδους από τους οποίους θα προέρχονται οι προϊστάμενοι των οργανικών μονάδων, προκειμένου να επιτυγχάνεται κατά τρόπο αποτελεσματικό η άσκηση των αρμοδιοτήτων των εν λόγω οργανικών μονάδων προς εξυπηρέτηση πρωτίστως του δημοσίου συμφέροντος, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη το δικαίωμα των υπαλλήλων για υπηρεσιακή εξέλιξη. Σε κάθε περίπτωση, η αξιοποίηση της εξαιρετικής διατύπωσης του άρθρου 97 περ. δ’ του Υ.Κ. δεν μπορεί να γίνεται αδιακρίτως και χωρίς τεκμηρίωση, η οποία θα προκύπτει είτε από το σώμα της πράξης είτε από τα στοιχεία του φακέλου…».
Αυτομάτως γίνεται αντιληπτό, ότι η προγενέστερη Εγκύκλιος του έτους 2018 προβαίνει σε μια ολοκληρωμένη ανάγνωση και κατανόηση του περιεχομένου των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας, αναδεικνύοντας τη δυνατότητα διαζευκτικής επιλογής μεταξύ των κατηγοριών ΠΕ και ΤΕ, υπό την προϋπόθεση της παράθεσης επαρκούς τεκμηρίωσης.
Την εξαιρετικά σημαντική αυτή παράμετρο παραβλέπει πλήρως η νεότερη Εγκύκλιος, πραγματοποιώντας μια εντελώς αποσπασματική προσέγγιση των νομολογιακών πορισμάτων του Συμβουλίου της Επικρατείας με αποτέλεσμα την δημιουργία εσφαλμένων εντυπώσεων.
Ως εκ τούτου αναμένουμε νεότερη διευκρινιστική Εγκύκλιο, που θα τελεί σε πλήρη αρμονία με τα προεκτεθέντα.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο της Ε.Ν.Ε
Ο Πρόεδρος Ο Γεν. Γραμματέας
Δημήτριος Σκουτέλης Τζαννής Πολυκανδριώτης