Άννα Καυγά, Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινοτικής Νοσηλευτικής στο DailyPharmaNews: Ξεκινά μεταπτυχιακό από το Πανεπιστήμιο Δ.Αττικής για την Κοινοτική Νοσηλευτική, ωστόσο εκκρεμεί απόφαση που αναγνωρίζει την ειδικότητα!
Συνέντευξη: Χαράλαμπος Πετρόχειλος
Σε μία περίοδο που έχει φουντώσει η κουβέντα για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) και συχνά υπάρχουν αντεγκλήσεις ανάμεσα σε επαγγελματικούς κλάδους για το ρόλο και τις αρμοδιότητες σε αυτή, τα όσα ανέφερε η κ. Άννα Καυγά, Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινοτικής Νοσηλευτικής στο DailyPharmaNews με αφορμή την πραγματοποίηση από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών με θέμα «Κοινοτική Νοσηλευτική και Νοσηλευτική Δημόσιας Υγείας» έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η κ. Καυγά πέρα από το μεταπτυχιακό αναφέρθηκε στο ρόλο των νοσηλευτών στην ΠΦΥ, εκτιμώντας ότι η Πολιτεία δεν τους αξιοποιεί όπως θα έπρεπε και ότι εκεί ενδεχομένως να βρίσκεται και το κλειδί της αποτυχίας των όποιων παρεμβάσεων έχουν γίνει μέχρι σήμερα. Κρίνει δε σε ό,τι αφορά τις αρμοδιότητες που διεκδικεί ο κάθε κλάδος Υγείας στην Πρωτοβάθμια, όπως για παράδειγμα οι επισκέπτες Υγείας ή οι φαρμακοποιοί, ότι αυτές θα πρέπει να καθορίζονται από τις σπουδές.
Κυρία Καυγά, ανακοινώθηκε πρόσφατα η πραγματοποίηση από το Τμήμα Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών (ΜΠΣ) με θέμα «Κοινοτική Νοσηλευτική και Νοσηλευτική Δημόσιας Υγείας». Ποιος είναι ο σκοπός του Μεταπτυχιακού και σε ποιους απευθύνεται;
Κατ’ αρχάς είμαστε πολύ υπερήφανοι που το Τμήμα Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής-ΠΑ.Δ.Α, με την ίδρυση έξι αυτόνομων και ενός διατμηματικού ΠΜΣ, μπήκε δυναμικά στην αξιοποίηση και εμβάθυνση της γνώσης με σκοπό την εξειδίκευση των Πτυχιούχων σε επιμέρους ενότητες και γνωστικά αντικείμενα του πρώτου κύκλου σπουδών. Ένα από τα νέο -ιδρυθέντα ΠΜΣ αφορά στην «Κοινοτική Νοσηλευτική και Νοσηλευτική Δημόσιας Υγείας» (ΦΕΚ 3962/12-09-2018, τ. Β΄ ).
Το συγκεκριμένο ΠΜΣ είναι σχεδιασμένο για να καλύψει τις ανάγκες των νοσηλευτών για ανάπτυξη και προώθηση της επιστημονικής γνώσης και έρευνας στον τομέα της προηγμένης κοινοτικής νοσηλευτικής και της νοσηλευτικής δημόσιας υγείας.
Η νοσηλευτική είναι μια διεθνώς αναγνωρισμένη και συνεχώς εξελισσόμενη επιστήμη υγείας που επικεντρώνεται στη διαχείριση των σύγχρονων προβλημάτων υγείας που προσδιορίζονται από την ατομική συμπεριφορά και από τους κοινωνικο-οικονομικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Τα τελευταία χρόνια παράγοντες όπως η αλλαγή του τρόπου ζωής, η οικονομική κρίση, το μεταναστευτικό ρεύμα, οι κοινωνικές ανισότητες, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής, η γήρανση του πληθυσμού, οι περιβαλλοντικές αλλαγές, ο επιπολασμός των μεταδιδομένων νοσημάτων, η αύξηση των χρόνιων νοσημάτων, η ανάγκη για κατ ’οίκον φροντίδα, οι κίνδυνοι στους χώρους εργασίας, η υγεία του σχολικού πληθυσμού και η υγεία των μεταναστών και προσφύγων αύξησαν τις ανάγκες για πρόληψη και παροχή προηγμένης νοσηλευτικής φροντίδας υγείας στον πληθυσμό της κοινότητας.
Το ΠΜΣ στην «Κοινοτική Νοσηλευτική και Νοσηλευτική Δημόσιας Υγείας» ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις για την προαγωγή της υγείας του πληθυσμού σε όλο το ηλικιακό φάσμα στο πλαίσιο της δημόσιας υγείας και αναμένεται να συμβάλει στη βελτίωση της υγείας μέσα σε ένα υγιές και ασφαλές περιβάλλον χωρίς διακρίσεις και ανισότητες, λαμβάνοντας υπόψη τη νέα στρατηγική της χώρας για τη Δημόσια Υγεία και τη Μεταρρύθμιση στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) που απαιτούν επαγγελματίες νοσηλευτές με εξειδικευμένη γνώση και βέλτιστη πρακτική.
Ο σκοπός του Μεταπτυχιακού είναι να δώσει τα απαραίτητα εφόδια στους κατόχους του Διπλώματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΜΣ) ώστε ως εξειδικευμένοι επαγγελματίες να μπορούν να εργαστούν σε σχολεία, χώρους εργασίας, μονάδες υγείας στην κοινότητα, υπηρεσίες δημόσιας υγείας, σε φορείς, οργανώσεις και δομές στο επίπεδο της ΠΦΥ και του εξω-νοσοκομειακού περιβάλλοντος, με στόχο την προαγωγή της υγείας του πληθυσμού σε όλο το ηλικιακό φάσμα και σε όλα τα πολιτισμικά περιβάλλοντα.
Κοινοτική Νοσηλευτική και Νοσηλευτική Δημόσιας Υγείας. Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια γι’ αυτούς τους όρους; Έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό η Νοσηλευτική ώστε να μιλάμε για τέτοιου είδους εξειδίκευση;
Η νοσηλευτική ξεκίνησε από τη φροντίδα στο σπίτι δηλαδή από την κοινότητα. Η κοινοτική νοσηλευτική δέχεται την υγεία ως μια δυναμική διεργασία στη ζωή του ανθρώπου. Έχει σαν βάση της την ολιστική προσέγγιση στη φροντίδα υγείας και ο κύριος προσανατολισμός της προς την υγεία γίνεται με την πρόληψη της νόσου, την προαγωγή της υγείας και την αποκατάσταση. Από την άλλη μεριά, οι νοσηλευτές πάντα ήταν ένθερμοι και ενεργοί υποστηρικτές της δημόσιας υγείας, συμμετέχοντας στην πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων και των μεγάλων επιδημιών. Καθώς αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό του εργατικού δυναμικού των συστημάτων υγείας, οι νοσηλευτές έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον που να διασφαλίζει καλή υγεία. Επί πλέον οι θεμελιώδεις αρχές των νοσηλευτικών παρεμβάσεων είναι ενιαίες, περιλαμβάνουν όλα τα επίπεδα φροντίδας και πρόληψης και έχουν ως τελικό στόχο την προαγωγή της δημόσιας υγείας. Με βάση αυτή την παραδοχή, η δημόσια υγεία δεν αποτελεί ξεχωριστό αυτόνομο επαγγελματικό πεδίο, αλλά «έννοια» που αποτελεί συλλογική δράση για αειφόρο ανάπτυξη της υγείας του πληθυσμού.
Η νοσηλευτική είναι επιστήμη και έχει το δικό της εννοιολογικό και θεωρητικό πλαίσιο καθώς και τη μεθοδολογία για την άσκησή της. Η έρευνα σε συγκεκριμένους τομείς της νοσηλευτικής επιστήμης έδωσε τη δυνατότητα για ανάπτυξη ειδικοτήτων και εξειδικεύσεων.
Στη χώρα μας γίνεται μία προσπάθεια ανάπτυξης της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Πιστεύετε ότι προχωρά προς τη σωστή κατεύθυνση και πως βλέπετε το ρόλο του Νοσηλευτή και των υπόλοιπων επαγγελματιών Υγείας σε αυτήν;
Δεν αμφισβητεί κανένας ότι η ΠΦΥ αποτελεί μονόδρομο για το εθνικό σύστημα υγείας της χώρας. Σε αυτό που διαφωνούμε είναι ο ιατροκεντρικός προσανατολισμός των νομοθετημάτων για την ΠΦΥ. Ίσως αυτός είναι και ο λόγος της συχνότητας των αλλαγών και της μη αποτελεσματικότητας των νόμων. Στις περισσότερες χώρες του κόσμου ο νοσηλευτής είναι ο στυλοβάτης και ο μοχλός για τη λειτουργία της ΠΦΥ. Η νοσηλευτική ήταν η πρώτη επιστήμη που συμπεριέλαβε στο Πρόγραμμα Σπουδών της τη φιλοσοφία και την πρακτική της ΠΦΥ σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του ΠΟΥ και της Ε.Ε. Αν η πολιτεία τοποθετήσει περισσότερους νοσηλευτές στα κέντρα αποφάσεων και στηρίξει την ΠΦΥ περισσότερο στη δυναμική τους, είμαι απόλυτα σίγουρη ότι τα αποτελέσματα θα είναι θετικά αλλά και μακροχρόνια.
Πρόσφατα υπήρξε Εγκύκλιος για τους εμβολιασμούς που διενεργούνται στις Τοπικές μονάδες Υγείας (ΤοΜΥ) που επιτρέπει εμβολιασμουύς από τους επισκέπτες υγείας, με δική τους ευθύνη, προκαλώντας αντιδράσεις. Ως κλάδος θεωρείτε ότι οι νοσηλευτές έχουν αξιοποιηθεί όσο θα έπρεπε μέσα στο σύστημα υγείας και πως πιστεύετε ότι θα μπορούσε να βελτιωθεί τη σχέση των επαγγελματιών υγείας προς όφελος των ασθενών χωρίς να προκαλεί συγκρούσεις μεταξύ επαγγελματικών κλάδων;
Οι νοσηλευτές είναι η μεγαλύτερη ομάδα επαγγελματιών μετά τους γιατρούς, που έχουν εκπαιδευτεί και χορηγούν φάρμακα από όλες τις οδούς στα νοσηλευόμενα παιδιά. Η τεχνική δεν αλλάζει όταν το παιδί είναι υγιές και εμβολιάζεται. Ο εμβολιασμός είναι μια νοσηλευτική πράξη και πρέπει να εκτελείται από τους νοσηλευτές. Ο επισκέπτης υγείας δεν πρέπει να εκτελεί νοσηλευτικές πράξεις καθώς δεν είναι νοσηλευτής. Σε όλο τον κόσμο εκτός της Ελλάδας ο επισκέπτης υγείας έχει πτυχίο νοσηλευτικής και εξειδίκευση. Επίσης δεν γίνεται ο φαρμακοποιός να πραγματοποιεί εμβολιασμούς ούτε άλλες νοσηλευτικές πράξεις, υπάρχουν οι αντίστοιχοι επαγγελματίες που έχουν εκπαιδευτεί γι αυτό. Οι αρμοδιότητες του κάθε κλάδου προκύπτουν από τις σπουδές του. Δυστυχώς η πολιτεία κωφεύει και περιορίζει την επαγγελματική δυνατότητα των νοσηλευτών σε βάρος του χρήστη των υπηρεσιών υγείας.
Τι σημαίνει για εσάς προσωπικά, η διενέργεια του μεταπτυχιακού «Κοινοτική Νοσηλευτική και Νοσηλευτική Δημόσιας Υγείας»;
Θεωρώ πολύ σημαντική την έγκριση ίδρυσης του μεταπτυχιακού: Κοινοτική Νοσηλευτική και Νοσηλευτική Δημόσιας Υγείας, γιατί απευθύνεται σε νοσηλευτές που εργάζονται στην κοινότητα και είναι σχεδιασμένο για να καλύψει τις ανάγκες και να ενισχυθεί η νοσηλευτική έρευνα στην ΠΦΥ. Το πρόγραμμα είχε γίνει προσπάθεια να είναι δωρεάν δηλαδή χωρίς δίδακτρα, αλλά τελικά έχει τα ελάχιστα τέλη φοίτησης, ένα μικρό ποσόν, για να καλυφθούν τα απαραίτητα λειτουργικά έξοδα. Το ενδιαφέρον των νοσηλευτών για την κοινοτική νοσηλευτική είναι μεγάλο.
Να σημειώσω εδώ για την ειδικότητα Κοινοτικής Νοσηλευτικής, ότι υπάρχει απόφαση από το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας (11/18-02-1994) ότι η Κοινοτική Νοσηλευτική είναι μια ξεχωριστή ειδικότητα. Επίσης έχει αποφασιστεί από την ολομέλεια του ΚΕΣΥ (συνεδρίαση, 6/12/2013) αλλά το αποτέλεσμα μηδέν. Η τόσο μακροχρόνια αναμονή της θεσμοθέτησης της ειδικότητας δημιουργεί αναμφίβολα πολλά ερωτηματικά.