Γ Ν Ω Μ Ο Δ Ο Τ Η Σ Η

Όσον αφορά τα ερωτήματα που μας θέσατε σε σχέση με τις συνέπειες της αλλαγής του κλάδου ασφάλισης της κύριας σύνταξης από το Δημόσιο σε ΙΚΑ, έχουμε να παρατηρήσουμε τα ακόλουθα:

Υπαγωγή στα ΒΑΕ

Σύμφωνα με την εξουσιοδοτική διάταξη του αρ. 17 του ν.3863/2010 εκδόθηκε κατόπιν γνωμοδότησης του Συμβουλίου Κοινωνικής Πολιτικής η υπ’ αριθμ. Φ10221/οικ.26816/929/ 30-11-2011 ΥΑ του υπουργού Εργασίας και Κοινωνική Ασφάλισης για την υπαγωγή και ασφάλιση ειδικοτήτων εργασίας στον Κανονισμό Βαρέων και Ανθυγιεινών. Η εν λόγω ΥΑ αντικατέστησε πλήρως την παρ. 1του αρ. 104 του Κανονισμού Ασφάλισης του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ ορίζοντας πλήρως τις ειδικότητες που χρήζουν προστασίας του ειδικού καθεστώτος των Βαρέων και Ανθυγιεινών. Έτσι στην εν λόγω προστασία υπάγονται : «Νοσοκόμοι-νοσηλευτές, παρασκευαστές και βοηθοί αυτών, Θαλαμηπόλοι Ψυχιατρικών Νοσοκομείων και Κλινικών, Συντηρητές Πειραματόζωων, Συσκευαστές ορρών-εμβολίων, παρασκευαστές τραπέζης αίματος, βιολόγοι εργαστηρίων παροχής Υπηρεσιών Υγείας, καθώς και οι αντίστοιχες ειδικότητες των εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία, καθαρίστριες».

Ακολούθως ως ορίζουν οι διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 2 του ν. 3865/2010 : «Οι τακτικοί δημόσιοι υπάλληλοι … που έχουν προσληφθεί μέχρι 31.12.2010 μπορούν με αίτηση τους να επιλέξουν, αντί της υπαγωγής τους στο συνταξιοδοτικό καθεστώς του δημοσίου, την ασφάλιση τους στον Κλάδο Κύριας Σύνταξης του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ»

Με το συνδυασμό των εν λόγω διατάξεων παρέχεται η δυνατότητα στους μονίμους δημοσίους υπαλλήλους νοσηλευτές που είχαν προσληφθεί μέχρι την 31-12-2010 να επιλέξουν με αίτησή τους ως φορέα κύριας σύνταξης το ΙΚΑ – ΕΤΑΜ και να υπαχθούν στο καθεστώς του εν λόγω φορέα. Στη συνέχεια και λόγω ειδικότητας θα επακολουθήσει ένταξη του στο καθεστώς των ΒΑΕ του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ για την οποία και καταβάλλονται οι αντίστοιχες προσαυξημένες εισφορές.

Συνταξιοδότηση με το καθεστώς των ΒΑΕ

Σύμφωνα με το αρ 28 του ν. 1846/1951 ως τροποποιήθηκε με το ν. 3863/2010 και 4093/2012 για να συνταξιοδοτηθεί ασφαλισμένος του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ με τις διατάξεις των Βαρέων και Ανθυγιεινών ισχύουν οι ακόλουθες χρονικές προϋποθέσεις οι οποίες προϋποθέτουν να έχουν συμπληρωθεί 4.500 Η.Ε. συνολικά ημέρες ασφάλισης (15 έτη) εκ των οποίων οι 3.600 (12 έτη) κατ’ ελάχιστον στα ΒΑΕ, ήτοι να έχουν καταβληθεί εισφορές βαρέων για τουλάχιστον 12 έτη, και εξ αυτών 1000 να έχουν πραγματοποιηθεί σε καθεστώς βαρέων και ανθυγιεινών τα τελευταία 13 χρόνια προ της αιτήσεως συνταξιοδότησης. Στην περίπτωση αυτή χορηγείται πλήρης σύνταξη σε ηλικία 62 ετών.

Είναι προφανές ως αναφέρεται και στις εν λόγω διατάξεις ότι συνταξιοδότηση από το ΙΚΑ με το καθεστώς των βαρέων και ανθυγιεινών είναι δυνατή ΜΟΝΟ στην περίπτωση που πληρούνται στο ακέραιο όλες οι ως άνω χρονικές προϋποθέσεις.     Χρόνος διανυθείς στο καθεστώς των βαρέων και ανθυγιεινών νοείται αποκλειστικά και μόνο ο χρόνος για τον οποίο έχουν καταβληθεί εισφορές βαρέων και ανθυγιεινών στον φορέα κύριας ασφάλισης του ασφαλισμένου. Συνεπώς η απασχόληση σε ειδικότητα που εντάσσεται στον κατάλογο των βαρέων και ανθυγιεινών ακόμη κι αν καταβάλλεται το σχετικό επίδομα ανθυγιεινής εργασίας δεν μπορεί να εννοηθεί ως ασφάλιση υπό το καθεστώς των Βαρέων από συνταξιοδοτικής απόψεως ζήτημα που έχει ήδη κριθεί με σχετικές εγκυκλίους του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ (ΝΑΤ, εργαζόμενοι ΝΠΔΔ).

Αντίθετα είναι εφικτό εφόσον ο ασφαλισμένος πληροί τις προϋποθέσεις λήψης σύνταξης από το ΙΚΑ – ΕΤΑΜ και συνυπολογίζεται χρόνος διαδοχικής ασφάλισης, ο χρόνος που έχει διανυθεί σε αντίστοιχη ειδικότητα σε έτερο φορέα (π.χ. Δημόσιο) να εξαγοραστεί ώστε να συνυπολογιστεί για τη συνταξιοδότηση υπό το καθεστώς ΒΑΕ.

Έτσι στην περίπτωση που ο ασφαλισμένος έχει καταστήσει τελευταίο φορέα ασφάλισής του το ΙΚΑ – ΕΤΑΜ το οποίο και αποκτά με αυτόν τον τρόπο την αρμοδιότητα να απονείμει τη σύνταξη (απονέμων φορέας) και εφόσον κατά τη συνταξιοδότησή του κάνει χρήση των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης με άλλο φορέα (π.χ. Δημόσιο) τότε μπορεί ο χρόνος που έχει διανυθεί στην ειδικότητα (νοσηλευτής) στην ασφάλιση του Δημοσίου να εξαγοραστεί ώστε να μπορέσει ο εν λόγω ασφαλισμένος να συνταξιοδοτηθεί με τις σχετικές διατάξεις του κανονισμού Βαρέων.

Για το σκοπό αυτό θα πρέπει το ΙΚΑ – ΕΤΑΜ να έχει καταστεί πρωτίστως απονέμων φορέας της σύνταξης. Αυτό μπορεί να συμβεί σύμφωνα  με  τις  διατάξεις  της  νομοθεσίας  του  ΙΚΑ – ΕΤΑΜ,  εφόσον  ο ασφαλισμένος πραγματοποίησε στην ασφάλιση του φορέα :

α) Πέντε (5) ολόκληρα έτη ή 1.500 ημέρες ασφάλισης συνολικά  εκ των  οποίων  όμως  είκοσι  (20)  μήνες  ή  500  ημέρες  κατά  την  τελευταία πενταετία πριν τη διακοπή της απασχόλησης ή την  υποβολή  αίτησης  για  την  κρίση  του  συνταξιοδοτικού  δικαιώματος σύνταξης λόγω γήρατος ή

β)  Σαράντα (40)  μήνες  ή  1.000  ημέρες  εκ  των  οποίων  όμως  δώδεκα  (12)  μήνες  ή  300  ημέρες  αντίστοιχα  κατά  την  τελευταία πενταετία πριν τη διακοπή της απασχόλησης ή την  υποβολή  της  αίτησης  για  την  κρίση  του  δικαιώματος  σύνταξης λόγω αναπηρίας ή θανάτου.

Επομένως εάν κάποιος νοσηλευτής επιλέξει την αλλαγή του καθεστώτος κύριας σύνταξης από το Δημόσιο στο ΙΚΑ για να συνταξιοδοτηθεί εν τέλει από το ΙΚΑ – ΕΤΑΜ θα πρέπει κατά τη στιγμή της υποβολής του αιτήματος συνταξιοδότησης (στα 62) να έχει συμπληρώσει είτε συνολικά μαζί με προηγούμενο του Δημοσίου χρόνο 1.500 ημέρες ασφάλισης στο ΙΚΑ εκ των οποίων τις 500 την τελευταία 5ετία είτε 1.000 ημέρες ασφάλισης στο ΙΚΑ συνολικά εκ των οποίων 300 την τελευταία 5ετία.

Εφόσον οι ως άνω προϋποθέσεις έχουν ήδη συμπληρωθεί τότε αποκτάται η δυνατότητα υποβολής του αιτήματος συνταξιοδότησης με τις διατάξεις για τα ΒΑΕ. Μετά την υποβολή της σχετικής αίτησης η αρμόδια υπηρεσία του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ κατά τον έλεγχο των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης με τα Βαρέα θα υπολογίσει τη διαφορά που υπάρχει για τη συμπλήρωση των 3.600 ημερών ασφάλισης στα ΒΑΕ και θα προχωρήσει στη σχετική αναγνώριση με εξαγορά ζητώντας τη σχετική καταβολή από τον ασφαλισμένο της διαφοράς ασφαλίστρου.

Έτσι σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 62 του ν.2084/92 και προκειμένου να συνυπολογισθεί ο χρόνος που διανύθηκε στην ασφάλιση άλλου φορέα κύριας ασφάλισης, υπό την προϋπόθεση ότι υπολογίζεται με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης (Ν.Δ. 4202/61), για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος σύμφωνα με τον ειδικό Κανονισμό (ΚΒΑΕ) θα πρέπει ο ασφαλισμένος να καταβάλει την πρόσθετη ειδική εισφορά βαρέων επαγγελμάτων, που φτάνει στο 3,60 % επί του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη (περίπου 1,1 € για κάθε αναγνωριζόμενη ημέρα).

Παραδείγματα:

1. Δημόσιος υπάλληλος-νοσηλευτής ΠΕ, πατέρας 2 ανηλίκων παιδιών συμπλήρωσε το 2011 με εξαγορές πλασματικών 25ετία και είναι σήμερα 54 ετών. Έχει θεμελιωμένο δικαίωμα για να μπορεί να συνταξιοδοτηθεί οποτεδήποτε το επιθυμεί με τις διατάξεις για τους πατέρες ανηλίκων. Δεν χρειάζεται να προχωρήσει σε καμιά αλλαγή στο καθεστώς κύριας σύνταξης καθώς αν το κάνει θα χάσει το σχετικό δικαίωμα.

2. Δημόσιος υπάλληλος-νοσηλευτής ΠΕ, συμπλήρωσε το 2010 25ετία, έχει 32 έτη σήμερα με την εξαγορά στρατού και είναι σήμερα 56 ετών. Έχει θεμελιωμένο δικαίωμα για να μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με 35ετία και καθώς συμπληρώνει αθροιστικά τα 58 και 35 το 2019 μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη στα 60 και 6 μήνες. Δεν χρειάζεται να προχωρήσει σε καμιά αλλαγή στο καθεστώς κύριας σύνταξης καθώς αν το κάνει θα χάσει το σχετικό δικαίωμα και θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί στα 62.

3. Δημόσιος υπάλληλος-νοσηλευτής ΤΕ, συμπλήρωσε το 2011 25ετία, έχει 30 έτη σήμερα με την εξαγορά στρατού και είναι σήμερα 59 ετών. Έχει θεμελιωμένο δικαίωμα για να μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη σύνταξη άμεσα και πλήρη στα 64. Είναι ευνοϊκό για αυτόν να προχωρήσει σε αλλαγή στο καθεστώς κύριας σύνταξης και να συνταξιοδοτηθεί με διατάξεις βαρέων ΙΚΑ καθώς θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη στα 62.

Συνέπειες υπαγωγής και ασφάλισης στο καθεστώς ΙΚΑ – ΕΤΑΜ κατά την απασχόληση

Εφόσον ο νοσηλευτής επιλέξει την υπαγωγή του στο καθεστώς της κύριας σύνταξης του ΙΚΑ – ΕΤΑΜ τότε οι εισφορές που θα κληθεί να καταβάλλει με βάση τις μηνιαίες αποδοχές του θα υπολογίζονται με βάση τις διατάξεις του ΙΚΑ.

Έτσι για την ασφάλιση στον Κλάδο Κύριας          Σύνταξης του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ καταβάλλονται για κάθε μέρα εργασίας οι αναλογούσες ασφαλιστικές εισφορές εργοδότη και εργαζομένου για τον ανωτέρω κλάδο που υπολογίζονται στις πάσης φύσεως αποδοχές του ασφαλισμένου κατά τα οριζόμενα στην παρ. 4 του άρθρου 25 του α.ν. 1846/1951, όπως κάθε φορά ισχύει, προκειμένου για όσους υπάχθηκαν στην ασφάλιση μέχρι 31.12.1992. Επιπροσθέτως για την ασφάλιση των απασχολούμενων σε εργασίες και ειδικότητες που καλύπτονται από τον Κανονισμό Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων καταβάλλεται επιπλέον και η προβλεπόμενη ειδική εισφορά. Για τους νέους ασφαλισμένους (μετά την 1-1-1993) οι εισφορές είναι κοινές.

Μετά επομένως την αλλαγή του καθεστώτος ασφάλισης για τον ασφαλισμένο- νοσηλευτή ο υπολογισμός των εισφορών για τον κλάδο της κύριας σύνταξης θα γίνεται πλέον επί του συνόλου των καταβαλλόμενων αποδοχών και σε ποσοστό 6,67% για τον εργαζόμενο ενώ η επιβάρυνση στις εισφορές για την ένταξη στα βαρέα θα είναι 1,6%.

Παραδείγμα : Δημόσιος υπάλληλος-νοσηλευτής ΠΕ με μεικτές αποδοχές σήμερα 2.000 € και βασικό μισθό τον Οκτώβριο του 2011 στα 1506 € καταβάλλει εισφορές κύριας σύνταξης στα 109,8 € / μήνα. Εφόσον ο εν λόγω νοσηλευτής επιλέξει τη μεταπήδηση στο καθεστώς του ΙΚΑ τότε οι εισφορές κύριας σύνταξης θα υπολογίζονται στο σύνολο των αποδοχών του οδηγώντας σε σχετική επιβάρυνση της τάξης των 165,4 € / μήνα (διαφορά 55,6 € μηνιαίως).

Συμπέρασμα

Η κατόπιν αιτήσεως αλλαγή του φορέα κύριας ασφάλισης από το Δημόσιο στο ΙΚΑ – ΕΤΑΜ θα έχει ως αποτέλεσμα την ένταξη των αιτούντων ασφαλισμένων στο καθεστώς των Βαρέων του ΙΚΑ. Έτσι η παρακράτηση εισφορών για τον κλάδο της κύριας σύνταξης θα είναι μεγαλύτερη από τη σημερινή. Από συνταξιοδοτικής απόψεως ένταξη στο ΙΚΑ – ΕΤΑΜ για συνταξιοδότηση με πλήρη σύνταξη με το καθεστώς των ΒΑΕ στην ηλικία των 62 ετών προϋποθέτει συμπλήρωση στο εν λόγω καθεστώς κατ’ ελάχιστον 4ετούς ασφάλισης στο ΙΚΑ καθώς οποιαδήποτε αίτηση για σύνταξη νωρίτερα δεν θα πληροι τις προϋποθέσεις λόγω αρμοδιότητας φορέα. Προτείνεται κάτι τέτοιο επομένως μόνο για εκείνους τους ασφαλισμένους που βρίσκονται σε σχετική ηλικία ώστε στα 62 να συμπληρώνουν τις προϋποθέσεις για συνταξιοδότησης με το καθεστώς ΒΑΕ του ΙΚΑ. Για τους ασφαλισμένους πέραν αυτών και όσους είναι σε σχετικά μικρή ηλικία ή νέοι ασφαλισμένοι (μετά την 1-1-1993) αυτό δεν προτείνεται καθώς η παραμονή στο Δημόσιο εξασφαλίζει συνταξιοδότηση στα 62 ξανά με καθεστώς 40ετίας και στην περίπτωση που ελλείπουν ορισμένα έτη αυτά μπορούν να εξαγοραστούν από τους πλασματικούς χρόνους του ν. 3865/2011 ενώ για του μετά την 1-1-1993 ασφαλισμένους ισχύει κανονικά το καθεστώς των ΒΑΕ.

Καταληκτικά η μεταπήδηση στο ΙΚΑ ως φορέα κύριας σύνταξης και ενόψει ψήφισης του νέου ασφαλιστικού νόμου, συμφέρει μόνο εκείνες τις περιπτώσεις που ΔΕΝ έχουν μέχρι σήμερα θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, προσδοκούν πλήρη σύνταξη στα 62 και ΔΕΝ θα έχουν συμπληρώσει με πραγματική υπηρεσία και πλασματικά έτη τα απαραίτητα 40 έτη ασφάλισης που προβλέπει πλέον η γενική διάταξη.

Δικηγόρος Αθηνών
Διονύσιος Βασ. Ρίζος
e-mail: rizoslaw@gmail.com