Δυστυχώς τα νεότερα δεδομένα σε ότι αφορά το νοσηλευτικό επάγγελμα στη χώρα μας δεν είναι ευχάριστα. Βρισκόμαστε ως Νοσηλευτές στην πιο δυσμενή θέση μέσα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, καθώς αποτελεί πλέον πραγματικότητα το γεγονός ότι οι νέοι Νοσηλευτές έχουν γυρίσει την πλάτη στις Υπηρεσίες Υγείας και ιδιαιτέρως στα Νοσοκομεία και τους ακολουθούν επιπλέον δεκάδες υπηρετούντες Νοσηλευτές είτε δηλώνοντας παραιτήσεις, είτε πραγματοποιώντας μετατάξεις σε άλλους κλάδους (κυρίως διοικητικής φύσεως). Το Εθνικό Σύστημα Υγείας και οι λανθασμένες πολιτικές υγείας κατόρθωσαν να μετατρέψουν το νοσηλευτικό επάγγελμα από επάγγελμα επιλογής, σε επάγγελμα αποστροφής για όλους μας. Είναι πραγματικά λυπηρό να αποχωρούν από τα Νοσοκομεία, Νοσηλευτές με είκοσι χρόνια προϋπηρεσία διότι έχουν εξουθενωθεί από το επισφαλές εργασιακό περιβάλλον, το οποίο μας καταρρακώνει σωματικά και ψυχικά καθημερινά. Για την συντριπτική πλειοψηφία των Νοσηλευτών δεν υπάρχει ούτε προσωπική, αλλά ούτε και κοινωνική ζωή, καθώς οι αλλεπάλληλες και εξαντλητικές βάρδιες δεν αφήνουν κανένα περιθώριο ξεκούρασης, κανένα περιθώριο για να απολαύσεις την οικογενειακή θαλπωρή. Επιπλέον οι χαμηλοί μισθοί, η τραγική υποστελέχωση, η μη ένταξη των υπηρετούντων Νοσηλευτών (διορισμοί πριν το 2011) στα Β.Α.Ε., το υψηλό συνταξιοδοτικό όριο των 67 ετών, καθώς και πολλές ακόμα διαχρονικές παθογένειες του Εθνικού Συστήματος Υγείας λειτουργούν ως αντικίνητρα τόσο για να παραμείνουν οι Νοσηλευτές στις Υπηρεσίες Υγείας, όσο και για να εισέλθουν νέοι Νοσηλευτές στο χώρο.
Αν θα θέλαμε ν’ αναφερθούμε σε κάποια ποσοτικά στοιχεία, τα οποία αναδεικνύουν και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι νοσηλευτές στο ΕΣΥ, μπορούμε να πούμε ότι η Ελλάδα κατέχει έναν από τους χαμηλότερους παγκοσμίως δείκτες ποσόστωσης Νοσηλευτών σε σχέση με τον πληθυσμό, με περίπου 1,3 Νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους, ενώ εάν υπολογιστεί συνολικά το νοσηλευτικό προσωπικό (νοσηλευτές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και βοηθοί νοσηλευτές), η αναλογία φτάνει το 3,8 ανά 1.000 κατοίκους, όταν ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 9,2 ανά 1.000 κατοίκους. Με βάση τα πρόσφατα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής στα Νοσοκομεία της χώρας μας εργαζόντουσαν το 2022 συνολικά 42.837 άτομα νοσηλευτικό προσωπικό, εκ των οποίων οι 8.443 σε ιδιωτικές κλινικές. Στα νοσοκομεία (δημόσια και ιδιωτικά) αντιστοιχούν 0,88 νοσηλευτές (όλες οι βαθμίδες νοσηλευτικού προσωπικού) ανά κλίνη. Αντιθέτως ο μέσος όρος στελέχωσης των κλινών νοσηλείας στον ΟΟΣΑ είναι 2,3 νοσηλευτές ανά κλίνη νοσηλείας. Επί της ουσίας δεν αντιστοιχεί ούτε ένας Νοσηλευτές ή έστω Βοηθός Νοσηλευτή ανά κλίνη!
Προχωρώντας με ποσοτικά δεδομένα, παράγουμε ετησίως περίπου 1578 Νοσηλευτές από τα Πανεπιστημιακά μας πλέον Τμήματα, οι οποίοι σαφώς δεν επαρκούν για να στελεχώσουν τις Υπηρεσίες Υγείας, διότι είτε αποχωρούν για το εξωτερικό, είτε επιλέγουν να εργάζονται ως Αναπληρωτές Σχολικοί Νοσηλευτές, είτε επιλέγουν να αλλάξουν επάγγελμα, με αποτέλεσμα να απομένει περίπου ένα 30% διαθέσιμων Νοσηλευτών, οι οποίοι επιλέγουν να εργαστούν στις Υπηρεσίες Υγείας. Και σε αυτήν την περίπτωση όμως του εναπομείναντος 30% ελλοχεύει ο κίνδυνος των επιπλέον παραιτήσεων, καθώς οι συνθήκες εργασίες είναι ιδιαιτέρως επισφαλείς.
Στο σημείο αυτό να αναφέρω ότι η θέση της Ε.Ν.Ε. απέναντι στο θεσμό του Σχολικού Νοσηλευτή είναι ξεκάθαρη διαχρονικά και απαιτούμε να έχει κάθε Σχολική Μονάδα τουλάχιστον έναν Σχολικό Νοσηλευτή, αδιαπραγμάτευτα. Η υγεία των παιδιών και η προστασία της Σχολικής Κοινότητας δε χωρά εκπτώσεις, όπως άλλωστε και η Δημόσια Υγεία. Αξίζει να αναφέρω σε αυτό το σημείο ότι περισσότεροι από 1500 Νοσηλευτές οι οποίοι εργαζόντουσαν είτε ως μόνιμοι, είτε με συμβάσεις στις Υπηρεσίες Υγείας παραιτήθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια και επέλεξαν να εργάζονται πλέον συνειδητά ως Αναπληρωτές Σχολικοί Νοσηλευτές.
Σε ότι αφορά ποιοτικά χαρακτηριστικά των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι Νοσηλευτές στο Ε.Σ.Υ. να αναφέρω ότι δεν μπορούμε να χρησιμοποιούμε τον όρο «προβλήματα», διότι τα προβλήματα έχουν και λύσεις. Εδώ αντιμετωπίζουμε διαχρονικές παθογένειες μέσα από τις οποίες προσπαθούμε πολλές φορές να αποδείξουμε τα αυτονόητα μέσα σε ένα εντελώς αντι – Νοσηλευτικό Σύστημα Υγείας! Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι οι Διευθυντές και οι Διευθύντριες των Νοσηλευτικών Υπηρεσιών δεν συμμετέχουν στα Διοικητικά Συμβούλια των Νοσοκομείων! Ακόμη δεν έχει βρεθεί λύση στην αντιστοίχιση των πτυχίων πρώην πτυχιούχων Νοσηλευτών Τ.Ε. και η τυπική αναγνώριση τους σε Π.Ε., ενώ και τα δύο πτυχία ανήκουν εδώ και χρόνια στο επίπεδο 6 σύμφωνα με το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων.
Όσον αφορά στο φαινόμενο της φυγής των νοσηλευτών από το εθνικό σύστημα υγείας (όπως συμβαίνει και με τους γιατρούς), δε θα τη χαρακτήριζα πλέον «φυγή» των Νοσηλευτών στο εξωτερικό, αλλά λύτρωση! Ήδη περισσότεροι από 3.500 Νοσηλευτές εργάζονται σε χώρες του εξωτερικού, χωρίς καμία ελπίδα να καταφέρουμε να τους πείσουμε να γυρίσουν πίσω στην Ελλάδα. Δεν έχουμε κανένα επιχείρημα να προτάξουμε ώστε να σταματήσουμε την συνειδητοποιημένη εκροή των Νοσηλευτών μας στο εξωτερικό. Πως άλλωστε να το καταφέρεις όταν στις χώρες του εξωτερικού οι μισθοί είναι πολλαπλάσιοι, οι συνθήκες εργασίες ιδανικές, οι Νοσηλευτές απολαμβάνουν την κοινωνική τους ζωή σε όλες τις εκφάνσεις της και λαμβάνουν το σεβασμό που τους αρμόζει από το ίδιο το Σύστημα Υγείας και την Πολιτεία. Φτάσαμε σε σημείο να αποτελούμε χώρα παραγωγής Νοσηλευτών. Διαθέτουμε από τα καλύτερα προγράμματα Προπτυχιακών Σπουδών Νοσηλευτικής, εκπαιδεύουμε άριστα τους νέους Νοσηλευτές αλλά η κατάληξη δυστυχώς είναι, το πτυχίο τους να αποτελεί το «διαβατήριο» για μια καλύτερη ζωή στις χώρες του εξωτερικού.
Επιπρόσθετα, αναφορικά με το μείζον ζήτημα της υποστελέχωσης, δυστυχώς κατέχουμε τη θλιβερή πρωτιά της ποσόστωσης 1,3 Νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους. Αυτό από μόνο του φανερώνει το τραγικό πρόβλημα της υποστελέχωσης, την οποία προσπαθούν με αλχημείες να καλύψουν οι πολιτικές υγείας διαχρονικά μέσω διαφόρων εμβαλωματικών συμβάσεων, όπως του Επικουρικού Προσωπικού και των Ειδικευόμενων Νοσηλευτών. Χαρακτηριστικά να σας αναφέρω ότι υπάρχουν πλέον Νοσοκομεία ειδικά στην Περιφέρεια τα οποία το 60% εργαζομένων τους εργάζονται με τις προαναφερόμενες συμβάσεις. Δε θα ήθελα καν να μπω στη διαδικασία να σκεφτώ τι θα γινόταν αν οι συμβάσεις αυτές δεν ανανεώνονταν…
Η υποστελέχωση δρα ως «Λερναία Ύδρα» για τους Νοσηλευτές, μιας και μας έχει εξουθενώσει επαγγελματικά με αποτέλεσμα το 65% των Νοσηλευτών να βρίσκεται σε καθεστώς «σιωπηρής παραίτησης», οι μακροχρόνιες αναρρωτικές άδειες να λαμβάνονται κατά κόρον, τα αυτοάνοσα νοσήματα και οι ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές να μας θερίζουν και τα ποσοστά εκδήλωσης βίαιων και επιθετικών συμπεριφορών απέναντι μας να έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας.
Το πρόβλημα όμως διογκώνεται περισσότερο καθώς καθυστερούν δραματικά να ολοκληρωθούν οι προκηρύξεις του Α.Σ.Ε.Π. με αποτέλεσμα οι διαδικασίες πρόσληψης νέων νοσηλευτών μέσω του Α.Σ.Ε.Π., να διαιωνίζονται, καθώς χρειάζονται κατά μέσο όρο 2,5 έτη, με πρόσφατο παράδειγμα την προκήρυξη 7Κ/2022. Όπως γίνεται αντιληπτό, στο μεγάλο χρονικό διάστημα το οποίο μεσολαβεί, οι Νοσηλευτές δύνανται να αλλάζουν τόπο διαμονής ή να προκύπτουν αλλαγές στις συνθήκες διαβίωσής τους, με αποτέλεσμα να καθυστερούν επιπλέον οι διαδικασίες ολοκλήρωσης των προκηρύξεων, λόγω της μη αποδοχής των θέσεων. Ακόμα και οι προκηρύξεις του Α.Σ.Ε.Π. όπως παρατηρούμε μέσα από τους επιτυχόντες έχουν καταντήσει να αποτελούν μια ανακύκλωση των μόνιμων Νοσηλευτών οι οποίοι επιθυμούν να αλλάξουν Νοσοκομείο. Όποτε δεν μπορούμε να ομιλούμε για εισροή νέων Νοσηλευτών ούτε σε αυτήν την περίπτωση.
Ένα άλλο μεγάλο ζήτημα που απασχολεί τους Νοσηλευτές είναι ο μισθός τους, συγκριτικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Στην Ελλάδα ο μισθός του Νοσηλευτή υπάγεται στο Ενιαίο Μισθολόγιο, όπως όλοι οι Δημόσιοι Υπάλληλοι, ξεκινάει δηλαδή σύμφωνα και με τις αυξήσεις από 01/01/2024 από 1.162€ για τους Π.Ε. και 1.107€ σε μικτές αποδοχές. Στο εξωτερικό οι μισθοί σύμφωνα με τις μαρτυρίες των συναδέλφων μας ξεκινούν από 2.000€, μαζί με πολλές διευκολύνσεις, όπως στέγαση, διατροφή κ.λπ.
Σαφώς και δεν αντιστοιχεί στο έργο στο οποίο προσφέρουμε, σαφώς και αποτελεί αντικίνητρο για να εργαστεί ένας νέος Νοσηλευτής στο Σύστημα Υγείας. Και σε αυτήν την περίπτωση έχουμε δεκάδες Νοσηλευτές, κυρίως συμβασιούχους, οι οποίοι παραιτούνται και ήδη δουλεύουν σεζόν, ασκώντας βεβαίως διαφορετικό επάγγελμα.
Καθώς όμως σας περιέγραψα τη ζοφερή πραγματικότητα η οποία επικρατεί στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και η οποία έχει δημιουργήσει επισφαλείς συνθήκες τόσο για τους Νοσηλευτές, όσο και για τους ασθενείς, δεν μπορώ να μην εκθειάσω το έργο όλων των συναδέλφων Νοσηλευτών, οι οποίοι παραμένουμε στις επάλξεις και υπηρετούμε με όσα ψυχικά αποθέματα μας έχουν μείνει τους συνανθρώπους μας. Δεν μπορώ να μην εκθειάσω όλους τους συναδέλφους Νοσηλευτές οι οποίοι δουλεύουν ακατάπαυστα, σε ακανόνιστα ωράρια και παράλληλα παρακολουθούν Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών και εκπονούν Διδακτορικές Διατριβές. Είμαστε ίσως ο μοναδικός κλάδος στην Ελλάδα όπου η συντριπτική πλειοψηφία των Νοσηλευτών έχουν στην κατοχή τους Νοσηλευτική Ειδικότητα, ένα τουλάχιστον Μεταπτυχιακό Δίπλωμα, Διδακτορικά Διπλώματα και επιπρόσθετα πτυχία. Και ο λόγος που προβαίνουμε στην Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση… να ανταποκρινόμαστε καθημερινά στις ανάγκες των ασθενών μας, να είμαστε δίπλα τους στις έντονες ψυχοπιεστικές καταστάσεις τις οποίες βιώνουν, να τους εμπνέουμε εμπιστοσύνη μέσα από την καθημερινή κλινική άσκηση των καθηκόντων μας!
Όσο για τους πολίτες θα ήθελα αρχικά να τους εκφράσω την ευγνωμοσύνη όλων των Νοσηλευτών για την ηθική συμπαράσταση και την αναγνώριση του έργου μας και επιπλέον να τους διαβεβαιώσω ότι πάντα θα είμαστε δίπλα τους και θα προασπίζουμε την υγεία τους, αδιάλειπτα και με αυτοθυσία. Άλλωστε το βαθύτερο νόημα της Νοσηλευτικής Επιστήμης είναι η απόλυτη αφοσίωση στον άνθρωπο που δεν έχει σθένος…, στον ασθενή!
Ευελπιστώ ότι η κατάσταση θ’ αλλάξει, πρέπει ν’ αλλάξει, δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια για να εθελοτυφλεί καμία πολιτική υγείας και κανένας αρμόδιος φορέας. Η Πολιτεία οφείλει να αναγνωρίσει εμπράκτως το έργο των Νοσηλευτών και μέσω του Ε.Σ.Υ. να «θεραπεύσει» τις διαχρονικές παθογένειες που μαστίζουν τους Νοσηλευτές. Άλλωστε στην προάσπιση της Δημόσιας Υγείας δεν υπερισχύει το Ε.Σ.Υ… αλλά το ΕΜΕΙΣ!