Αν επιχειρούσε κανείς να κάνει µια εγκάρσια τοµή στη δοµή και την οργάνωση του ΕΣΥ, από καταβολής του µέχρι και σήµερα, θα διαπίστωνε τον άκρατο, άλογο και εµµονικό ιατροκεντρικό του προσανατολισµό. Τόσο η απόλυτη και αξιωµατική παραδοχή της αναπόσπαστης ή διττής φύσης ιατρού – παντογνώστη, από τους διοικούντες την υγεία, όσο και η σχεδόν καθολική άγνοια της ιδιαιτερότητας του χώρου απ’ όσους διαχρονικά επιχείρησαν να τον διοικήσουν, από το 1983 µέχρι σήµερα, οδήγησαν το ΕΣΥ στο περιθώριο των οικονοµικών και κοινωνικών εξελίξεων, καθιστώντας το παρία των κρατικών εξαγγελιών για παροχές και ισόνοµη χρηµατοδότηση. Αν προσθέσουµε την απροκάλυπτα πολιτικάντικη προσέγγιση των ιθυνόντων, στα πάσης φύσεως χρονίζοντα ζητήµατά του ΕΣΥ και τις ισχυρές δόσεις λαϊκισµού, κοµµατισµού, αναξιοκρατίας και κακοδιαχείρισης του έµψυχου και του άψυχου κεφαλαίου του, µπορούµε να βγάλουµε ένα ασφαλέστατο συµπέρασµα για τα βασικά αίτια της κακοδαιµονίας της δηµόσιας υγείας της χώρας.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ο κοµµατικός συνδικαλισµός δηµιούργησε, στα πρωτοβάθµια σωµατεία των νοσοκοµείων, πολλούς κοµµατικά διαπιστευµένους «τοπάρχες», µε εξουσίες συνδιοίκησης και συναπόφασης µε τους προέδρους των ιδρυµάτων. Η διακοµµατική ζύµωση αυτής της κατηγορίας των συνδικαλιστών µε την εξουσία και οι αλληλοεξυπηρετήσεις σε πολιτικό επίπεδο, µε την απροκάλυπτη «τακτοποίηση» των «ηµετέρων», η νοµοθέτηση ρουσφετολογικών µηχανισµών, όπως η σύνθεση των υπηρεσιακών συµβουλίων, η διάτρητη διαδικασία των κρίσεων, η κοµµατικοεξαρτώµενη ιεραρχική εξέλιξη, οι εξώφθαλµες αναθέσεις καθηκόντων στους αρεστούς, η δηµιουργία κοµµατικού στρατού υποτελών και η έλλειψη κάθε ίχνους αξιοκρατίας, οδήγησαν µοιραία το ΕΣΥ στο ναδίρ της κοινωνικής του προσφοράς. Άλλωστε και σε επίπεδο διοίκησης συνεχίστηκε η εγχώρια παράδοση του διορισµού διοικητών παντελώς άσχετων µε τη διοίκηση των µονάδων και των υπηρεσιών υγείας, αλλά σχετικών µε την ιατρική, την αρχιτεκτονική, την εκπαίδευση και γενικώς µε κάθε άλλη ειδικότητα, πλην της αναγκαίας! Όλα τα παραπάνω έχουν επανειληµµένως αναφερθεί στον τύπο, έντυπο και ηλεκτρονικό. Θεωρώ όµως ότι έχουν ιδιαίτερη αξία σήµερα, κυρίως γιατί µετά από τόσες δεκαετίες, έρχεται µια κυβέρνηση της Αριστεράς να αναλάβει τα ηνία της χώρας, υποσχόµενη να κυβερνήσει µε αξιοκρατία, συµµετοχικότητα, δηµοκρατική λειτουργία των θεσµών και άρση κάθε αποκλεισµού, µε ταυτόχρονο σεβασµό στη διαφορετική άποψη και έµφαση στη στήριξη των µη προνοµιούχων.
ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΕΣΥ ΜΕ ΜΟΧΛΟ ΤΟΥΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ
Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουµε ξανά την Αµερική. Κάθε σοβαρό, Δηµόσιο Σύστηµα Υγείας που σέβεται το ρόλο του, έχει σχεδιάσει ορθολογικά τις δοµές στις οποίες θα στηριχτεί, δίνοντας πρωτεύοντα ρόλο στον κλάδο που οµολογουµένως και επιστηµονικά τεκµηριωµένα, αποτελεί τον κορµό του: σε αυτόν των Νοσηλευτών.
ΤΟ ΚΑΝΑΔΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ
Ο υπουργός Υγείας, πρόσφατα, σε µια συνέντευξή του, που αφορούσε στις νοσηλευτικές ειδικότητες, αναφέρθηκε στο λεγόµενο «Καναδικό Μοντέλο». Στον Καναδά, ως οµοσπονδιακό κράτος, υπάρχουν πάνω από δέκα επαρχίες µε αντίστοιχα ρυθµιστικά όργανα (ΝΠΔΔ), όπως η Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδος, που καθορίζουν (συχνά µε διαφορετικούς όρους) την άσκηση του επαγγέλµατος, στην περιοχή ευθύνης τους. Συναντάµε τρεις επαγγελµατικές κατηγορίες: τους Νοσηλευτές (Registered Nurses), τους Βοηθούς Νοσηλευτών (Registered Practical Nurses) και τους Ειδικευµένους Νοσηλευτές (Practitioner Nurses).
ΟΙ ΒΟΗΘΟΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ είναι απόφοιτοι κολεγίων – σχολών µε αντικείµενο αυτό του πρακτικού νοσοκόµου.
ΟΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ, είναι απόφοιτοι πανεπιστηµιακών σχολών. Θέλουµε να ελπίζουµε ότι το υπουργείο Υγείας σκοπεύει να κινηθεί σε αυτή την κατεύθυνση της ενιαίας πανεπιστηµιακής νοσηλευτικής εκπαίδευσης. Τούτο, έρχεται σε πλήρη ταύτιση µε τις επανειληµµένες προτάσεις της ΕΝΕ προς τα Υπουργεία Υγείας και Παιδείας.
ΟΙ ΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΟΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ είναι, επιπλέον, απόφοιτοι µεταπτυχιακών και πανεπιστηµιακών προγραµµάτων ειδίκευσης σε τρεις ειδικότητες: ενηλίκων, παίδων και πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας. Ο Kαναδός Ειδικευµένος Νοσηλευτής, τον οποίο ελπίζουµε να έχει ως σηµείο αναφοράς ο κ. Κουρουµπλής, είναι ένας αυτόνοµος επαγγελµατίας υγείας, µε πανεπιστηµιακή εκπαίδευση, που παρέχει ουσιώδεις υπηρεσίες υγείας, βασισµένες σε αυστηρά επαγγελµατικά, ηθικά και νοµικά πρότυπα:
- Εφαρµόζει ή παραγγέλνει διαδικασίες για την εκτίµηση, διάγνωση, παρακολούθηση, αξιολόγηση (screening) θεραπευτική αντιµετώπιση των πελατών – ασθενών.
- Ασκεί θεραπευτική διαχείριση προβληµάτων υγείας µε φαρµακευτικές και µη φαρµακευτικές παρεµβάσεις και διαδικασίες.
- Ασκεί συµβουλευτική για ζητήµατα υγείας και συνεργάζεται µε άλλους επαγγελµατίες υγείας.
- Εκτιµά και αξιολογεί διαγνωστικές δοκιµασίες και εργαστηριακές εξετάσεις που έχουν παραγγελθεί από άλλους επαγγελµατίες υγείας ενώ έχει τη δικαιοδοσία να παραγγέλνει ο ίδιος ακτινογραφίες, τις κατάλληλες για την περίπτωση δοκιµασίες και εργαστηριακές εξετάσεις για σκοπούς που έχουν να κάνουν µε την εκτίµηση, διάγνωση, παρακολούθηση, αξιολόγηση (screening tests) ή/και τη θεραπευτική αντιµετώπιση των πελατών – ασθενών.
- Διαχειρίζεται και χορηγεί ουσίες και σκευάσµατα.
- Συνταγογραφεί, διακινεί, πωλεί και αναµιγνύει φάρµακα.
Όλα τα παραπάνω, έρχονται σε πλήρη συµφωνία µε τις θέσεις της ΕΝΕ για µια αναβαθµισµένη παροχή νοσηλευτικών υπηρεσιών στον ελληνικό λαό. Θέσεις που επαναδιατυπώθηκαν και στο υπόµνηµα που απέστειλε η στον Υπουργό, άµα τη αναλήψει των καθηκόντων του. Βεβαίως, θα ήταν παράλειψη αν δεν αναφέραµε πως το «καθηκοντολόγιο» των Νοσηλευτών θεσµοθετήθηκε από τον προηγούµενο υπουργό κ. Βορίδη αλλά «πριν αλέκτωρ φωνήσαι…» ανακλήθηκε, κατόπιν των ισχυρών πιέσεων της ιατρικής κοινότητας, όπως εκφράστηκαν από τον ΠΙΣ και τον ΙΣΑ.
Η ΗΓΕΣΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΥΓΕΙΑΣ, αν πραγµατικά ενδιαφέρεται να αλλάξει την εικόνα του ΕΣΥ, έχει καθήκον να επενδύσει στους Νοσηλευτές, παραδειγµατιζόµενη από τις προηγµένες χώρες που το έπραξαν µε εντυπωσιακά αποτελέσµατα. Δεν αισιοδοξώ να προσεγγίσουµε το καναδικό µοντέλο, ελπίζω όµως τουλάχιστον να το επιχειρήσουµε. Οι Νοσηλευτές, ζητούν από την Πολιτεία να αξιοποιήσει τις δυνατότητές τους, µε ειλικρίνεια και ευθύτητα, αποκαθιστώντας µια σειρά από χρόνιες αγκυλώσεις χωρίς οικονοµικό κόστος και µε άµεση ανταποδοτικότητα στη δηµόσια υγεία. Έτσι, τα βασικά θέµατα που χρήζουν άµεσης αντιµετώπισης, είναι τα ακόλουθα:
- Ανάγκη άµεσης πρόσληψης Νοσηλευτών, ακόµη και κατ’ εξαίρεση τυχόν περιοριστικών διατάξεων, προκειµένου να καλυφθεί το πλήθος των κενών οργανικών θέσεων.
- Δίκαιο σύστηµα αξιολόγησης, µε έµφαση στο στοιχείο της θετικής ενίσχυσης και όχι των ποινών.
- Δίκαιο και αξιοκρατικό σύστηµα κρίσεων για την κατάληψη θέσεων ευθύνης στην ιεραρχία της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας των νοσοκοµείων
- Θεσµοθέτηση ειδικού τρόπου µοριοδότησης και αξιοποίηση των µετρήσιµων βιογραφικών στοιχείων, µοριοδότηση των νοσηλευτικών ειδικοτήτων του Νόµου 1579/1985, και λήψη ειδικότητας κατά το στάδιο της ανεργίας.
- Εξορθολογισµός του πειθαρχικού δικαίου των δηµοσίων υπαλλήλων µε σεβασµό του τεκµηρίου της αθωότητας και περιορισµό της δυνατότητας θέσεως των νοσηλευτών σε καθεστώς αυτοδίκαιης ή δυνητικής αργίας.
- Άρση της προαγωγικής στασιµότητας, που συνεπάγεται µισθολογική στασιµότητα. Εν κατακλείδι, η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας, οφείλει να κατανοήσει πως χωρίς τους Νοσηλευτές, δε µπορεί να επιφέρει καµία απολύτως βελτίωση στο Εθνικό Σύστηµα Υγείας της χώρας, όπου ο αριθµός των γιατρών είναι τριπλάσιος αυτού των νοσηλευτών!
Συνέντευξη απο τον Αριστείδη Δάγλα
Γ. Γραμματέα της ΕΝΕ και
Πρόεδρο της ΠΑΣΥΝΟ – ΕΣΥ στο περιοδικό IASIS (τεύχος 34) IASIS