Με αφορμή το ερώτημα σας με αρ. πρωτ. 876/18.11.09 η Ένωση Νοσηλευτών επισημαίνει τα ακόλουθα:

Όπως είναι ήδη γνωστό, στα νοσοκομεία όλης της χώρας έχει καθιερωθεί ο θεσμός της εφημερίας του νοσηλευτή, ή άλλως, του εφημερεύοντος νοσηλευτή, ο οποίος χρίζεται υπεύθυνος για την ομαλή λειτουργία της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας για την απογευματινή ή τη νυχτερινή βάρδια του κυκλικού ωραρίου. Η ανωτέρω συνήθης πρακτική δεν είναι, ωστόσο, νομοθετικώς κατοχυρωμένη, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν συγκεκριμένες διατάξεις που να περιγράφουν, έστω και σε γενικές γραμμές, τις αρμοδιότητες του εφημερεύοντος νοσηλευτή. Κατά συνέπεια, δοθέντος του ανεπαρκούς έως και ανύπαρκτου κανονιστικού πλαισίου που θα έπρεπε να διέπει την δράση και την ευθύνη του εφημερεύοντος νοσηλευτή, υφέρπει πάντα ο κίνδυνος της αυθαιρεσίας αλλά και της μετακύλισης ευθυνών αναφορικά με τις υπηρεσιακές ενέργειες κάθε νοσηλευτή που χρίζεται εφημερεύων.

Ειδικότερα, δοθέντος ότι κάθε νοσοκομείο απαρτίζεται από συγκεκριμένες και σαφώς διακριτές μεταξύ τους υπηρεσίες, ήτοι την ιατρική, την νοσηλευτική, την διοικητική και την τεχνική, εξυπακούεται ότι ο εφημερεύων νοσηλευτής ευθύνεται αποκλειστικώς και μόνον για την εύρυθμη λειτουργία της νοσηλευτικής υπηρεσίας, εις την οποία και ανήκει οργανικώς. Δεν νοείται, δηλαδή, ανάληψη οιασδήποτε πρωτοβουλίας εκ μέρους του εφημερεύοντος νοσηλευτή, είτε αυτοβούλως, είτε κατόπιν εντολής ή παραίνεσης υπαλλήλου ιεραρχικώς προϊσταμένου, η οποία να άπτεται της λειτουργίας άλλης υπηρεσίας πλην της Νοσηλευτικής. Η δικαιολογητική βάση της ανωτέρω διαπίστωσης ανευρίσκεται πρωτίστως στη νομοθετικώς κατοχυρωμένη ανεξαρτησία των διαφόρων υπηρεσιών ενός νοσοκομείου, όπως αυτή προκύπτει από τις διατάξεις του Προεδρικού Διατάγματος 87/1986.

Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 10 του Προεδρικού Διατάγματος 87/1986, οι αρμοδιότητες της νοσηλευτικής υπηρεσίας είναι η παροχή νοσηλείας στους αρρώστους, σύμφωνα με τα διδάγματα της νοσηλευτικής και στο πλαίσιο των κατευθύνσεων των υπευθύνων σε κάθε περίπτωση ιατρών, η προώθηση και προαγωγή της νοσηλευτικής και της εκπαίδευσης στον τομέα αυτό, και ο προγραμματισμός και ο έλεγχος των παρεχομένων υπηρεσιών.

Οι ανωτέρω σαφείς διατάξεις δεν αφήνουν περιθώριο αμφιβολιών ως προς τον αναγκαίο περιορισμό της δράσης ενός εφημερεύοντος νοσηλευτή αυστηρά γύρω από ζητήματα, που άπτονται αποκλειστικώς της αρμοδιότητας της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας.

Περαιτέρω, ο ορισμός ενός νοσηλευτή ως εφημερεύοντος συνεπάγεται αυτομάτως την ανάληψη αυξημένων ευθυνών, που εκφεύγουν του συνήθους κύκλου καθηκόντων του. Η θέση του εφημερεύοντος νοσηλευτή είναι σε κάθε περίπτωση μια θέση ευθύνης, που απαιτεί εμπειρία, ικανότητα χειρισμού πάσης φύσεως καταστάσεων, ικανότητα συντονισμού της δράσης του λοιπού νοσηλευτικού προσωπικού, οργανωτικό πνεύμα και δυνατότητα διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού κατά τον πλέον παραγωγικό τρόπο. Ενόψει των ανωτέρω, καθίσταται σαφές ότι ο εφημερεύων νοσηλευτής δεν είναι δυνατόν, παράλληλα με την διενεργούμενη εφημερία, να εκτελεί κανονικά και βάρδια σε κάποιο τμήμα του νοσοκομείου.

Η εκτέλεση παράλληλης με την εφημερία βάρδιας αφαιρεί αυτομάτως από το νοσηλευτή την δυνατότητα αποτελεσματικού ελέγχου και εποπτείας επί της συνολικής λειτουργίας της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας. Για τον λόγο αυτό, η Ε.Ν.Ε θεωρεί ότι ο εφημερεύων νοσηλευτής θα πρέπει να εκτελεί τα καθήκοντά του απρόσκοπτα, χωρίς να είναι επιφορτισμένος με την εκτέλεση βάρδιας, ρόλος που δεν συνάδει με την έννοια της εφημερίας.

Περαιτέρω, ενόψει των προαναφερθεισών ιδιαίτερων προσόντων που θα πρέπει να διακρίνουν κάθε νοσηλευτή που ορίζεται ως εφημερεύων, δεν νοείται η ανάθεση εφημερίας σε νεοδιορισμένο νοσηλευτή, που διανύει ακόμη την διετή δοκιμαστική περίοδο και δεν διαθέτει την απαιτούμενη εργασιακή και επαγγελματική προς τούτο εμπειρία. Εξάλλου, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η θέση του εφημερεύοντος προσομοιάζει με την θέση του υπευθύνου της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας, για την κατάληψη της οποίας ελέγχεται σε κάθε περίπτωση η συνδρομή αυξημένων τυπικών και ουσιαστικών προσόντων, πρωτίστως δε απαιτείται η συμπλήρωση ικανού χρόνου προϋπηρεσίας.

Όλες οι ανωτέρω παρατηρήσεις και επισημάνσεις αναφορικά με την φύση, τον ρόλο και τις αρμοδιότητες ενός εφημερεύοντος νοσηλευτή ενισχύουν το νόμιμο και βάσιμο χαρακτήρα τους, εφόσον ανατρέξουμε στον αντίστοιχο θεσμό των εφημεριών των ιατρών, των φαρμακοποιών, των χημικών, των βιοχημικών, των βιολόγων και των λοιπών ειδικοτήτων, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 88 του Νόμου 2071/1992.